μύες

Όργανα με βασική τους ιδιότητα τη συστολή, δηλαδή την ικανότητα να κονταίνουν και, χάρη σ’ αυτή, να προκαλούν κινήσεις των τμημάτων του σώματος στα οποία προσφύονται· εκτός της κινητικής τους δραστηριότητας, οι μ. συμμετέχουν στον μεταβολισμό του σακχάρου και στη θερμορύθμιση. Διακρίνονται σε γραμμωτούς μ. και σε λείους μ.· οι πρώτοι καλούνται και προαιρετικοί ή εκούσιοι, αντιστοιχούν σ’ αυτό που ονομάζουμε σάρκα και αποτελούνται από ίνες γραμμωτές κατά μήκος και εγκάρσια· οι δεύτεροι, των οποίων οι ίνες είναι γραμμωτές μόνο κατά μήκος, σχηματίζουν στρώματα διάφορου πάχους στα τοιχώματα των σπλάχνων και των αγγείων: επειδή η δραστηριότητά τους ρυθμίζεται από το νευροφυτικό σύστημα καλούνται και απροαίρετοι ή ακούσιοι. Ξεχωριστά εξετάζεται ο μυϊκός ιστός της καρδιάς, το μυοκάρδιο. Οι γραμμωτοί μ. μπορεί να είναι ερυθροί ή λευκοί, ανάλογα με το είδος των ινών που υπερτερεί στη δομή τους· οι λευκές ίνες συστέλλονται ταχύτερα από τις ερυθρές. Στον άνθρωπο, οι μ. είναι ερυθρού τύπου - το χρώμα τους οφείλεται στην παρουσία μυοσφαιρίνης, που είναι αναπνευστική χρωμοπρωτεΐνη, παρόμοια δομικώς με την αιμοσφαιρίνη. Στο ανθρώπινο σώμα υπάρχουν περίπου 500 μ., με συνολική μάζα ίση με το 40% το σωματικού βάρους. Σε κάθε μ. διακρίνεται ένα ενεργό τμήμα (σώμα ή γαστέρα) από μυϊκές ίνες και ένα τμήμα συνδετικού ιστού σε σχήμα τένοντα ή απονεύρωσης που προσφύεται στα οστά. Ανάλογα με το σχήμα τους, διακρίνουμε τους μ. του σκελετού σε μακρούς, πλατείς και βραχείς· μερικοί είναι κυκλοτερείς και καλούνται κυκλικοί ή σφιγκτήρες· άλλοι παρουσιάζουν δύο γαστέρες, τη μία συνέχεια της άλλης, όπως ο διγάστωρ μ. Μια ιδιαίτερη ομάδα μ. είναι οι δερματικοί, που προσφύονται στα βαθιά στρώματα του δέρματος· στον άνθρωπο δερματικοί μ. βρίσκονται στην περιοχή της κεφαλής, του προσώπου και του λαιμού, όπου καθορίζουν τις εκφράσεις του προσώπου, γι’ αυτό καλούνται και μιμικοί μ. Κάθε μυϊκή ίνα, το μήκος της οποίας ποικίλλει από λίγα μικρά έως αρκετά εκατοστόμετρα, έχει πολυάριθμους πυρήνες στην περιφέρεια, κολλημένους σχεδόν στη μεμβράνη που την περιβάλλει, την καλούμενη σαρκείλημα· ολόκληρη η ίνα είναι γεμάτη από νηματοειδή στοιχεία, τοποθετημένα κατά το μήκος της, τα μυϊκά ινίδια. Τα μυϊκά αυτά ινίδια έχουν εγκάρσιες ραβδώσεις ανοιχτόχρωμες και σκούρες σε κανονική αλληλοδιαδοχή, οι οποίες δεν υπάρχουν στους λείους μ. Το κύριο συστατικό των μυϊκών ινιδίων είναι ένα σύμπλεγμα πρωτεϊνών (ακτίνη, μυοσίνη, τροπομυοσίνη), που έχει ενζυματικές ιδιότητες και είναι ικανό να μεταβάλει τη δομή του ύστερα από μια σειρά βιοχημικών διεργασιών που ακολουθούν τον ερεθισμό του μ. Πηγή ενέργειας γι’ αυτές τις μεταβολές αποτελεί η γλυκόζη, η οποία προέρχεται από τη διάσπαση του γλυκογόνου που περιέχεται στους μ. Η συσπείρωση της ακτίνης και μυοσίνης προκαλεί βράχυνση των μυϊκών ινών (συστολή του μ.)· η βιοχημική βάση του φαινομένου κάνει τον μ. μια μηχανή, ικανή να μετατρέπει τη χημική ενέργεια σε κινητική ενέργεια. Το φυσιολογικό ερέθισμα των μυϊκών ινών είναι το νευρικό και το ανατομικό του υπόστρωμα, που βρίσκεται στις απολήξεις των ινών των κινητικών νεύρων στο εσωτερικό των μυϊκών δεσμών· κάθε νευρική ίνα τελειώνει, πράγματι, με μια διακλάδωση, οι κλάδοι της οποίας κατευθύνονται ο καθένας σε μια μυϊκή ίνα, στην οποία μεταδίδουν τα ερεθίσματα μέσω μιας ειδικής κατασκευής, που καλείται τελική κινητική πλάκα. Τα βιοχημικά φαινόμενα, που κλιμακώνονται στους μ. από την επίδραση του νευρικού ερεθίσματος, συνοδεύονται από την ανάπτυξη θερμότητας και από την εμφάνιση ηλεκτρικής ενέργειας. Οι μ. υπόκεινται σε παθήσεις κοινές σε όλους τους ιστούς (φλεγμονές, κυκλοφορικές διαταραχές, εκφυλιστικά φαινόμενα κ.ά.) και σε ιδιαίτερα νοσήματα. Σε αλλοιώσεις της νευρομυϊκής αγωγιμότητας οφείλονται διάφορες μορφές μυοτονίας και μυασθένειας, ενώ σε βλάβες του μυϊκού ιστού αποδίδονται γνωστές παθολογικές καταστάσεις όπως: η συγγενής αμυοτονία, η ινώδης μυοδυστροφία, η προϊούσα μυϊκή δυστροφία και η μυοτονική δυστροφία. Μικροφωτογραφία ινοκυττάρων μυϊκού ιστού? διακρίνονται καθαρά οι κυτταρικοί πυρήνες (μικρές σκούρες κηλίδες). Μικροφωτογραφία μυϊκών ινοκυττάρων? γραμμωτές μυϊκές ίνες με εγκάρσιες ραβδώσεις.